Μελέτη τῶν συμβολικῶν κινήσεων τοῦ ἱερέως κατὰ τὴ Θεία Λειτουργία.
Ἡ Θεία Λειτουργία, δηλαδὴ ἡ λατρευτικὴ Ἀκολουθία ἐντὸς τῆς ὁποίας ἱερουργεῖται ἡ Θεία Εὐχαριστία, ἀποτελεῖ τὸ κορυφαῖο γεγονὸς τῆς δημοσίου λατρείας τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Εἶναι δὲ ἀληθινὴ θυσία, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τὴν παραβάλλει μὲ τὶς θυσίας τῶν Ἑβραίων: «Τὸ ποτήριον τῆς εὐλογίας ὃ εὐλογοῦμεν, οὐχὶ κοινωνία τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ ἐστι; Τὸν ἄρτον ὃν κλῶμεν, οὐχὶ κοινωνία τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἐστιν; Ὅτι εἷς ἄρτος, ἓν σῶμα οἱ πολλοί ἐ-σμεν· οἱ γὰρ πάντες ἐκ τοῦ ἑνὸς ἄρτου μετέχομεν. Βλέπετε τὸν Ἰσραὴλ κατὰ σάρκα· οὐχὶ οἱ ἐσθίοντες τὰς θυσίας κοινωνοὶ τοῦ θυσιαστηρίου εἰσί;» (Α΄ Κορ. 10:16-17). Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι πραγματικὴ καὶ ἀντικειμενικὴ ἀλλὰ ἀναίμακτος ἀναπαράσταση καὶ ἀνάμνηση τῆς θυσίας τοῦ Γολγοθᾶ, διότι ἔχει τὸν αὐτὸν προσφέροντα καὶ προσφερόμενον, θύοντα καὶ θυσιαζόμενον, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ὅμως διαφέρει ἀπὸ τὴν θυσία τοῦ Γολγοθᾶ ὡς πρὸς τὸν τρόπο: Αἱματηρὴ θυσία ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ, ἀναίμακτος καὶ μυστηριακὴ θυσία στὴν Θεία Λειτουργία. Διαφέρουν ἐπίσης στὸ ὅτι ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς προσέφερε τὸν ἑαυτόν Του, ἐνῷ στὴν Θεία Λειτουργία καὶ πάλι προσφέρεται ὁ Ἴδιος Ἰησοῦς Χριστός, ὅμως διὰ μέσου τοῦ ἱερέως. Γι’ αὐτὸ κάθε ἱερεύς, σύμφωνα μὲ τοὺς λόγους τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, τελεῖ τὴ Θεία Λειτουργία «εἰς τύπον καὶ εἰς τόπον Χριστοῦ». Ἕνεκα τούτου, οἱ τελετουργικὲς χειρονομίες τοῦ ἱερέως ἔχουν κάθε μία κι ἕναν ἰδιαίτερο συμβολισμό. Στὴν Θεία Λειτουργία τῆς Ρωμαϊκῆς Έκκλησίας κατὰ τὸ Τυπικὸ τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Τριδέντου, δηλαδὴ τὸ Τυπικὸ ποὺ χρησιμοποιεῖ ἡ Παλαιὰ Ῥωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, ὑπάρχουν πολλοὶ συμβολισμοὶ ποὺ παραλληλίζουν τὴν Θεία Λειτουργία μὲ τὸ Πάθος, τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἂς δοῦμε τοὺς κυριότερους ἐξ αὐτῶν:
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΗΧΟΥΜΕΝΩΝ
Introibo ad altare Dei
Ὁ ἱερεὺς ἀνέρχεται τὶς βαθμίδες τοῦ βωμοῦ: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἀνέρχεται στὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν.
Judica me, Deus
Ὁ ἱερεὺς λέγει τὸν 42ο Ψαλμό: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἀρχίζει νὰ προσεύχεται στὸν Κῆπο τῆς Γεθσημανῆ.
Confiteor
Ὁ ἱερεὺς λέγει τὴν ἐξομολόγηση μὲ σκυμμένο τὸ κεφάλι: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ προσεύχεται σκυφτὸς στὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν καὶ ἰδρώνει Αἷμα
Oramus Te, Domine, per merita Sanctorum Tuorum
Ὁ ἱερεὺς προσεγγίζει καὶ ἀσπάζεται τὸν Βωμό, ἐπικαλούμενος τὴν μεσιτεία τῶν ἁγίων: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ προδόθηκε ἀπὸ τὸν Ἰούδα μὲ ἕνα φίλημα.
Oremus
Ὁ ἱερεὺς πηγαίνει στὸ δεξιὸ μέρος τοῦ Βήματος μὲ ἑνωμένα τὰ χέρια: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ συλλαμβάνεται καὶ ὁδηγεῖται στὸν Ἄννα.
Introitus
Ὁ ἱερεὺς διαβάζει τὸ Εἰσοδικὸν καὶ τὸ Δόξα Πατρί: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κατηγορήθηκε ψευδῶς καὶ βλασφημήθηκε ἀπὸ τὸν Ἄννα, ἐνῷ ἔλαβε ῥάπισμα ἀπὸ ἕναν δοῦλο.
Κύριε Ἐλέησον
Ὁ ἱερεὺς μεταβαίνει στὸ κέντρο τοῦ Βωμοῦ καὶ ἐπαναλαμβάνει τρεῖς φορὲς τὸ τριπλὸ «Κύριε ἐλέησον - Χριστὲ ἐλέησον»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ μεταφέρεται στὸν Καϊάφα καὶ ἐκεῖ ὁ Πέτρος τὸν ἀρνεῖται τρεῖς φορές.
Dominus vobiscum
Ὁ ἱερεὺς στρέφεται καὶ ἀτενίζει τὸν λαό, λέγοντας τὸ «Dominus vobiscum»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κοιτάζει τὸν Πέτρο μετὰ τὴν ἄρνησή του καὶ τὸν φέρει εἰς μετάνοιαν.
Ἀπόστολος
Ὁ ἱερεὺς πηγαίνει στὸ δεξιὸ μέρος τοῦ Βήματος καὶ διαβάζει τὴν Ἐπιστολή: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ μεταφέρεται ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου.
Munda cor meum
Ὁ ἱερεὺς πηγαίνει στὸ κέντρο τοῦ Βήματος καὶ λέγει σκυμμένος τὸ «Munda cor meum»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ μεταφέρεται στὸν Ἡρώδη καὶ ἐκεῖ χλευάζεται.
Εὐαγγέλιον
Ὁ ἱερεὺς πηγαίνει στὸ ἀριστερὸ μέρος τοῦ Βήματος καὶ διαβάζει τὸ Εὐαγγέλιο: Συμβολίζει τὸν Ἲησοῦ Χριστὸ ποὺ ὁδηγεῖται ἐκ νέου στὸν Πιλᾶτο καὶ ἐκεῖ χλευάζεται.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΙΣΤΩΝ
ΠΡΟΘΕΣΙΣ ΚΑΙ ΚΑΝΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Offertorium
Ὁ ἱερεὺς ἀφαιρεῖ τὸ κάλυμμα τοῦ ἁγίου Ποτηρίου: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἀπογυμνώθηκε ἀπὸ τὰ ἐνδύματά Του πρὶν τὴν μαστίγωση.
Suscipe και Offerimus
Ὁ ἱερεὺς προσφέρει τὸν Ἄρτο καὶ τὸν Οἶνο: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ προσφέρει τὸ Σῶμα Του στοὺς βασανιστές Του γιὰ νὰ μαστιγωθεῖ.
In Spiritu humilitatis
Ὁ ἱερεὺς στέφει τὸ ἅγιον Ποτήριον μὲ τὴν πάλλα: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ στέφεται μὲ τὸ ἀκάνθινο στεφάνι.
Lavabo
Ὁ ἱερεὺς νίπτει τὰ χέρια του: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κηρύχθηκε ἀθῶος ἀπὸ τὸν Πιλᾶτο μὲ τὴν νίψη τῶν χεριῶν του.
Orate fratres
Ὁ ἱερεὺς στρέφεται καὶ κοιτάζει τὸν λαό: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ παρουσιάζεται στὸ πλῆθος ἀπὸ τὸν Πιλᾶτο μὲ τὴ φράση «Ἴδε ὁ ἄνθρωπος».
Secreta
Ὁ ἱερεὺς προσεύχεται μυστικῶς: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ χλευάζεται μὲ ὕβρεις καὶ φτυσίματα, παραμένων σιωπηλός.
Praefatio καὶ Sanctus
Ὁ ἱερεὺς λέγει τὸ Προοίμιον καὶ τὸν ἐπινίκειο ὕμνο: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ τοῦ ὁποίου τὸν θάνατο στὸν Σταυρὸ ζητᾶ τὸ πλῆθος ποὺ μερικὲς ἡμέρες νωρίτερα τὸν εἶχε ὑποδεχθεῖ μὲ τὴν κραυγὴ «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου».
Communicantes
Ὁ ἱερεὺς μνημονεύει τοὺς ζῶντες: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κατὰ τὴν πορεία Του πρὸς τὸν Γολγοθᾶ ὑπὸ τὸ βάρος τοῦ Σταυροῦ παρηγορεῖ τὶς θυγατέρες τῆς Ἱερουσαλήμ.
Canon Missae
Ὁ ἱερεὺς προσεύχεται χαμηλοφώνως καὶ μνημονεύει πρῶτον τὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ζητῶν τὴν μεσιτεία Της: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κατὰ τὴν πορεία Του πρὸς τὸν Γολγοθᾶ συναντᾶ τὴν Μητέρα Του.
Hanc Igitur
Ὁ ἱερεὺς εὐλογεῖ σταυροειδῶς τὸν Ἄρτον καὶ τὸν Οἶνον: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ καρφώνεται ἐπάνω στὸν Σταυρό.
Hoc est enim Corpus Meum
Ὁ ἱερεὺς ὑψώνει τὸν ἄγιο Ἄρτο ποὺ ἔχει μεταβληθεῖ σὲ Σῶμα Χριστοῦ: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ὑψώθηκε στὸν Σταυρό.
Hic est enim Calix Sanguinis Μei
Ὁ ἱερεὺς ὑψώνει τὸ ἅγιο Ποτήριο μὲ τὸν Οἶνο ποὺ ἔχει μεταβληθεῖ σὲ Αἷμα Χριστοῦ: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ Σταυροῦ ἔχυσε τὸ Πολύτιμο Αἷμα Του.
Memento
Ὁ ἱερεὺς προσεύχεται χαμηλοφώνως: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἐκ τοῦ Σταυροῦ συνομιλεῖ μὲ τὴν Μητέρα Του.
Nobis quoque peccatoribus
Ὁ ἱερεὺς προσεύχεται ἐκφώνως: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἐκ τοῦ Σταυροῦ προσεύχεται στὸν Θεὸ Πατέρα γιὰ τοὺς σταυρωτές του καὶ ἀναγνωρίζεται ὡς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν μετανοημένο ληστή.
ΑΓΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Pater Noster
Ὁ ἱερεὺς προσεύχεται ἐκφώνως τὸ «Πάτερ Ἡμῶν»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ προφέρει τοὺς Ἑπτὰ Λόγους Του ἐπάνω στὸν Σταυρό.
Κλάσις τοῦ Ἄρτου
Ὁ ἱερεὺς τεμαχίζει σὲ δύο μέρη τὸν ἅγιο Ἄρτο: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ παραδίδει τὸ πνεῦμα Του ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ.
Haec commixtio
Ὁ ἱερεὺς ἀποκόπτει ἕνα μικρὸ τριγωνικὸ τεμάχιο ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἄρτο καὶ τὸ ἀφήνει νὰ πέσει μέσα στὸ ἅγιο Ποτήριο: Συμβολίζει τὴν ψυχὴ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ποὺ κατέρχεται στὸν Ἄδη.
Agnus Dei
Ὁ ἱερεὺς λέγει τὸ «Ἀμνὲ τοῦ Θεοῦ»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ μετὰ ἀπὸ τὰ σημεῖα ποὺ συνόδευσαν τὸν θάνατό του, ἀναγνωρίσθηκε ὡς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ ἀπὸ πολλοὺς παρευρισκομένους στὴν Σταύρωση.
Θεία Κοινωνία
Ὁ ἱερεὺς δίδει τὴν Θεία Μετάληψη στοὺς πιστοὺς ποὺ ἔχουν γονατίσει ἔμπροσθεν τοῦ κιγκλιδώματος τοῦ ἱεροῦ, ἐπὶ τοῦ ὁποίου ἔχει ἁπλωθεῖ ἕνα λευκὸ ὕφασμα: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ τοποθετεῖται στὸν Τάφο σκεπασμένος μὲ τὴν ἁγία Σινδόνη.
Ἡ ἀπόπλυσις τοῦ Ποτηρίου
Ὁ ἱερεὺς πλένει τὸ ἅγιο Ποτήριο: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ τοῦ Ὁποίου τὸ Σῶμα ἔπλυναν οἱ γυναῖκες κατὰ τὸν ἐνταφιασμό Του.
Ἑτοιμασία τοῦ ἁγίου Δισκοπότηρου.
Ὁ ἱερεὺς τοποθετεῖ τὸν ἅγιο Δίσκο καὶ τὸ ἅγιο Ποτήριο κατὰ τὸν τρόπο ποὺ ἦσαν πρὶν τὴν ἔναρξη τῆς Θείας Λειτουργίας: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἀναστήθηκε ἀπὸ τοὺς νεκρούς.
Dominus vobiscum
Ὁ ἱερεὺς λέγει «ὁ Κύριος μεθ’ ἡμῶν»: Συμβολίζει τὸν ἀναστάντα Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἐμφανίστηκε ἐν μέσῳ τῶν μαθητῶν Του.
Communio, Postcommunio
Ὁ ἱερεὺς λέγει τὶς τελευταῖες προσευχές, τὸ Κοινωνικὸν καὶ τὸ Μετακοινωνικόν: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ ἐπὶ σαράντα ἡμέρες μετὰ τὴν Ἀνάστασή Του ἐδίδασκε τοὺς μαθητές Του.
Ite Missa Est
Ὁ ἱερεὺς σημαίνει τὴν ὁλοκλήρωση τῆς Θείας Λειτουργίας, λέγων «πορευθέντες, κηρύξατε»: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κατὰ τὴν Ἀναληψή Του δίδει τὴ τελευταία Του Ἐντολὴ στοὺς μαθητές Του, νὰ κηρυχθεῖ τὸ Ἄγιο Εὐαγγέλιο σὲ ὅλον τὸν κόσμο.
ΤΕΛΙΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ
Ὁ ἱερεὺς δίδει τὴν τελικὴ εὐλογία στὸν λαό: Συμβολίζει τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ ποὺ κατὰ τὴν ὑπόσχεσή Του ἀπέστειλε τὸ Ἅγιον Πνεῦμα ἐπὶ τῶν μαθητῶν Του, τὴν Πεντηκοστὴ ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεώς Του.
