Τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ.

Πατὴρ Δημήτριος.

Ὅσο πλησιάζουμε στὸν ἑορτασμὸ τῶν Χριστουγέννων, τόσο ἐντείνονται οἱ σοβαροφανεῖς ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα ἀστεῖες καὶ αἴολες προσπάθειες διαφόρων ἀθέων, καὶ τῶν φαιδροτέρων ἐκ τῶν θιασωτῶν τους, δηλαδὴ τῶν ἀστρολόγων, μάγων κλπ., ποὺ στοχεύουν στὴ ἀποδόμηση κάθε ἱεροῦ πράγματος ποὺ σχετίζεται μὲ τὸν Ἰησοῦ Χριστό.

Σὲ παλαιότερα ἄρθρα μου εἶχα ἀναφερθεῖ στοὺς ἀστείους ἰσχυρισμοὺς κάποιων, οἱ ὁποῖοι ἀνεπιτυχῶς προσπαθοῦν νὰ πείσουν ὅτι ἡ ἀπαρχὴ τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων εἶναι τάχα ἡ ρωμαϊκὴ ἑορτὴ τοῦ Ἀηττήτου Ἡλίου, ἢ πὼς τὸ χριστουγεννιάτικο δένδρο εἶναι τάχα ἡ ἀρχαιο-ἀθηναϊκὴ εἰρεσιώνη. Ὅμως, ἡ παλαιότερη σχετικὴ ἀθεϊστικὴ προσπάθεια ἀποδομήσεως τῆς ἱερᾶς διηγήσεως περὶ τῆς κατὰ σάρκα Γεννήσεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔχει νὰ κάνει μὲ τὸ θαῦμα τοῦ Ἀστέρος τῶν Χριστουγέννων. Ὅλοι τοὺς ἔχουμε ἀκούσει νὰ λένε, ἢ ἔχουμε διαβάσει κείμενά τους, ποὺ ὑποστηρίζουν τὰ ἑξῆς: «Τὸ ἀστέρι τῆς Βηθλεὲμ ἦταν ἁπλᾶ μιὰ σύνοδος πλανητῶν, ὅπως ἡ τριπλῆ σύνοδος τῶν πλανητῶν τοῦ Ἄρεως, τοῦ Διὸς καὶ τοῦ Κρόνου, ποὺ συνέβη τὸ ἔτος 7 π.Χ. στὰ ὅρια τῶν ἀστερισμῶν τοῦ Κριοῦ καὶ τῶν Ἰχθύων. Καὶ οἱ Μάγοι ἦταν μάντεις ἀστρολόγοι, οἱ ὁποῖοι παρατήρησαν τὴ σύνοδο αὐτή». Πραγματικὰ προκαλεῖ θυμηδία ἡ ὑποστήριξη τῆς ἀνοησίας αὐτῆς τοῦ Κέπλερ, ἡ δὲ θυμηδία γίνεται γέλωτας, ὅταν προσπαθοῦν νὰ πείσουν ὅτι πρόκειται γιὰ μία μοντέρνα ἐξήγηση, ποὺ βασίζεται τάχα στὴ σύγχρονη ἐπιστήμη τῆς ἀστρονομίας. Ὅπως εἶναι κατανοητὸ ἀπὸ κάθε νουνεχῆ, οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ δὲν προσβάλλουν εὐθέως τὴν ἱστορικότητα τοῦ ἀστέρος τῶν Χριστουγέννων, ἀλλὰ προσπαθοῦν μὲ πονηρία νὰ κλονίσουν τὴν πίστη τῶν ἀσταθῶν Χριστιανῶν, ὑποστηρίζοντας ὅτι «δὲν ὑπῆρξε κανένα θαῦμα, ἀλλὰ μόνον ἕνα φυσικὸ φαινόμενο». Ὁ στόχος τους δηλαδὴ δὲν εἶναι τὸ φαινόμενο αὐτὸ καθευατό, ἀλλὰ ἡ καταστροφὴ τῆς πίστεως τῶν Χριστιανῶν. Εὐσταθοῦν ὅμως οἱ ἰσχυρισμοί τους; Ἦσαν οἱ Μάγοι μάντεις ἀστρολόγοι; Ἦταν τὸ Ἄστρο τῶν Χριστουγέννων μιὰ πλανητικὴ σύνοδος, δηλαδὴ ἕνα φυσικὸ φαινόμενο; Ἀσφαλῶς ὄχι.

Ποιοί ἦσαν οἱ Μάγοι;

Οἱ Μάγοι ἦσαν μία ἐκ τῶν ἀρχαίων φυλῶν τῆς Μηδείας, ὅπως ἀναφέρει ὁ Ἡρόδοτος: «Ἔστι δὲ Μήδων τοσάδε γένεα· Βοῦσαι, Παρητακηνοί, Στρούχατες, Ἀριζαντοί, Βούδιοι, Μάγοι. Γένεα μὲν δὴ Μήδων ἐστὶ τοσάδε»[1]. Ἤδη στὰ Γκάθα συναντᾶται ὁ ὅρος «μαγαβάν», καὶ στὴ νεώτερη Ἀβέστα ὁ ὅρος «μόγου» (ἀρχ. περσικά, μάγου) ὡς ἐπίθετο προερχόμενο ἀπὸ τὸ ὄνομα «μάγα» (ποὺ σημαίνει «δῶρον»), καὶ ἔχουν τὴν ἔννοια τοῦ «συμμετέχοντος τοῦ δώρου». Ἐπειδὴ δὲ ἤδη στὰ Γκάθα μὲ τὸν ὅρο «δῶρον» χαρακτηρίζεται ἡ διδασκαλία τοῦ Ζαρατούστρα, προφανῶς οἱ «συμμετέχοντες τοῦ δώρου», δηλαδὴ οἱ Μάγοι, εἶναι πιστοὶ τοῦ Ζαρατούστρα, μαθητές του.

Οἱ Μάγοι, ὅπως ὅλοι οἱ μορφωμένοι τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καὶ σὲ κεῖνες τὶς χῶρες, ἀσχολοῦνταν μὲν μὲ τὴ μελέτη τῆς πορείας τῶν ἄστρων, ὅμως δὲν ἦσαν «ἀστρολόγοι» καὶ μαγγανευτές. Ἀπεναντίας, ὡς μαθητὲς τοῦ Ζαρατούστρα καὶ πιστοὶ διαδότες τῆς Ἀβέστα, ἦσαν φυσικοὶ ἐχθροὶ τῶν μαγγανειῶν καὶ τῶν «ἀστρολογικῶν» μαντικῶν διδασκαλιῶν τῶν Χαλδαίων, οἱ ὁποῖες ἐπιμόνως καταδικάζονται ἀπὸ τὴν Ἀβέστα[2].

Οἱ Μάγοι λοιπὸν τῆς εὐαγγελικῆς διηγήσεως, ἐν ἀντιθέσει μὲ τὸν Κέπλερ, ὁ ὁποῖος γιὰ βιοποριστικοὺς λόγους συνέτασσε μαντικοὺς ἀστρολογικοὺς χάρτες, δὲν ἦσαν ἀστρολόγοι μάντεις τοῦ μέλλοντος. Δὲν μάντεψαν ὅτι πρόκειται νὰ γεννηθεῖ ὁ Χριστός, ἀλλὰ εἰδοποιήθηκαν ἀφ’ ὅτου γεννήθηκε, ἀπὸ ἕνα θεόσταλτο φῶς, τὸ ὁποῖο ὀνόμασαν ἀστέρα.

Τί ἦταν τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ;

Τὸ ἄστρο τῶν Χριστουγέννων, τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ, δὲν ἕνα φυσικὸ μετέωρο, ἕνας κομήτης ἢ σύνοδος πλανητῶν, οὔτε σοῦπερ νόβα, ἀλλὰ ἕνα θαῦμα τοῦ Θεοῦ, ἕνα ὑπερφυσικὸ σημεῖο. Δὲν ἦταν ὁρατὸ μόνον κατὰ τὴ νύκτα (ὅπως ὅλα τὰ ἀστέρια) ἀπὸ τοὺς Μάγους, ἀλλὰ κυρίως κατὰ τὴν ἡμέρα, διότι ἡμέρα ταξίδευαν. Ἡ κίνησή του δὲν ἦταν ὅπως τῶν ἀστέρων ποὺ βλέπουμε στὸν νυκτερινὸ οὐρανό, ἀλλὰ ἐντελῶς ἰδιαίτερη, καὶ ἔδειχνε ἕνα λογικὸ ὄν, παρὰ ἕνα φυσικὸ μετέωρο: Προπορευόμενος ἐβάδιζε καὶ ὁδηγοῦσε τοὺς Μάγους[3], ἐνῶ κρύφτηκε ἀπὸ τὰ μάτια τους ὅταν πλησίασαν στὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ νὰ ἐμφανισθεῖ καὶ πάλι ὅταν βγῆκαν ἀπὸ τὴν πόλη. Ὅταν πλέον ἔφθασαν στὸν προορισμό τους, ἐπῆγε καὶ ἐκάθησε ἐπάνω στὸ μέρος ὅπου διέμενε ἡ Ἁγία Οἰκογένεια[4]. Γι’ αὐτὸ ὁ ἅγ. Ίωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς λέγει ὅτι ἦταν στὴν πραγματικότητα κάποια λογικὴ καὶ ἀόρατη δύναμη, ἕνας ἄγγελος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔλαβε τὴν ὄψη τοῦ ἀστέρος[5]. Ἔτσι, στὴ χριστιανικὴ εἰκονογραφία, τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεὲμ ἱστορεῖται εἴτε ὡς ἄστρο, εἴτε ὡς ἄγγελος, εἴτε ὡς ἄγγελος φωτοφόρος.

Χριστιανοί, σταματῆστε νὰ λέτε ἀνοησίες περί «μαγικοῦ ἀστεριοῦ» στὰ παιδιά σας!

Αὐτὸ τὸ θαυμαστὸ σημεῖο τοῦ Θεοῦ, τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ[6], αὐτὸ τὸ φῶς ποὺ κατέδειξε στοὺς ἐξ Ἀνατολῶν προσκυνητές «Τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον»[7], δηλαδὴ τὸν Ἰησοῦ Χριστό, συμβολίζεται ἑντὸς τοῦ ἱεροῦ τῶν χριστιανικῶν ναῶν μὲ τὴν ἀκοίμητο λυχνία (κανδήλα), ἡ ὁποία εὑρίσκεται πλησίον τοῦ Ἱεροῦ Ἀρτοφορίου —τοῦ «Οἴκου τοῦ Ἄρτου» κάθε ἱεροῦ ναοῦ— ποὺ περιέχει τὸ Ἁγιώτατο Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, καὶ καῖει νυχθημερὸν εἰδοποιῶντας τοὺς εἰσερχομένους στὸν ναὸ γιὰ τὴν Παρουσία τοῦ Κυρίου.

Εἶναι καλὸ καὶ ὀφέλιμο γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν μικρῶν παιδιῶν, ἀντὶ νὰ στρέφουμε τὸ βλέμμα τους στὸν ἔναστρο οὐρανὸ κατὰ τὶς ἅγιες ἡμέρες τῶν Χριστουγέννων, προκειμένου νὰ ἀνακαλύψουν τό «μαγικὸ ἀστέρι», ὅπως δυστυχῶς πολλοὶ γονεῖς λένε, νὰ τὰ ὁδηγήσουμε στὸν ναό, προκειμένου ὄχι μόνον νὰ ἰδοῦν τὸ ἄστρο τῆς Βηθλεέμ, ἀλλὰ νὰ ἐπισκεφθοῦν ἐπίσης τὸ Ἅγιο Βρέφος τῆς Βηθλεέμ, τὸν Ἰησοῦ Χριστό, ποὺ παραμένει φυλακισμένος ἀπὸ ἀγάπη ἐντὸς τοῦ κελλίου τοῦ Ἱεροῦ Ἀρτοφορίου. Ὥστε νὰ Τὸν ἀκούσουν κάποτε νὰ τοὺς λέει: «Ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με»[8].

[1] Ἡροδότου, Ἱστορίαι, Α΄, 101.1. [2] Giuseppe Ricciotti, «Ὁ Βίος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ», μτφρ. Ὑακίνθου Δημητρίου, Γραφεῖον Καλοῦ Τύπου, Ἀθῆναι χ.χ. [3] Βλ. Ματθ. 2:9, «Προῆγεν αὐτούς». Προάγω = Ὁδηγῶ ἐμπρός, εἰς τόπον (βλ. Liddell-Scott. Πρβλ. Μᾶρκ. 10:32, «Ἦσαν δὲ ἐν τῇ ὁδῷ ἀναβαίνοντες εἰς Ἱεροσόλυμα· καὶ ἦν προάγων αὐτοὺς ὁ Ἰησοῦς»). [4] Βλ. Ματθ. 2:9, «Καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον». [5] «Ὅτι γὰρ οὐ τῶν πολλῶν εἷς ὁ ἀστὴρ οὗτος ἦν, μᾶλλον δὲ οὐδὲ ἀστὴρ, ὡς ἔμοιγε δοκεῖ, ἀλλὰ δύναμίς τις ἀόρατος εἰς ταύτην μετασχηματισθεῖσα τὴν ὄψιν, πρῶτον ἀπὸ τῆς πορείας αὐτῆς δῆλον. Οὐ γάρ ἐστιν, οὐκ ἔστιν ἀστήρ τις ταύτην βαδίζων τὴν ὁδόν· ἀλλὰ κἂν ἥλιον εἴπῃς, κἂν σελήνην, κἂν τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀστέρας, ἐξ ἀνατολῶν ἐπὶ δύσιν ὁρῶμεν χωροῦντας· οὗτος δὲ ἀπὸ ἄρκτου πρὸς μεσημβρίαν ἐφέρετο· οὕτω γὰρ ἡ Παλαιστίνη πρὸς τὴν Περσίδα κεῖται. ∆εύτερον, καὶ ἀπὸ τοῦ καιροῦ τοῦτο ἔστιν ἰδεῖν. Οὐ γὰρ ἐν νυκτὶ φαίνεται, ἀλλ’ ἐν ἡμέρᾳ μέσῃ, ἡλίου λάμποντος· ὅπερ οὐκ ἔστι δυνάμεως ἀστέρος, ἀλλ’ οὐδὲ σελήνης· ἡ γὰρ τοσοῦτον πάντων ὑπερέχουσα, τῆς ἀκτῖνος φανείσης τῆς ἡλιακῆς, κρύπτεται εὐθέως καὶ ἀφανίζεται. Οὗτος δὲ τῇ τῆς οἰκείας λαμπρότητος ὑπερβολῇ καὶ τὰς ἀκτῖνας ἐνίκησε τὰς ἡλιακὰς, φανότερος ἐκείνων φανεὶς, καὶ ἐν τοσούτῳ φωτὶ μεῖζον λάμψας. Τρίτον, ἀπὸ τοῦ φαίνεσθαι καὶ πάλιν κρύπτεσθαι. Τὴν μὲν γὰρ ἕως Παλαιστίνης ὁδὸν ἐφαίνετο χειραγωγῶν· ἐπειδὴ δὲ ἐπέβησαν τῶν Ἱεροσολύμων, ἔκρυψεν ἑαυτόν· εἶτα πάλιν ὅτε τὸν Ἡρώδην ἀφέντες, διδάξαντες αὐτὸν ὑπὲρ ὧν ἦλθον, ἔμελλον ἀπιέναι, δείκνυσιν ἑαυτόν· ὅπερ οὐκ ἔστιν ἄστρου κινήσεως, ἀλλὰ δυνάμεώς τινος λογικωτάτης. Οὐδὲ γὰρ ἰδίαν τινὰ πορείαν εἶχεν, ἀλλ’ ὅτε μὲν ἔδει βαδίσαι αὐτοὺς, ἐβάδιζεν· ὅτε δὲ στῆναι, ἵστατο, πρὸς τὸ δέον πάντα οἰκονομῶν […] Τέταρτον, ἀπὸ τοῦ τρόπου τῆς δείξεως τοῦτο ἄν τις καταμάθοι σαφῶς. Οὐ γὰρ ἄνω μένων τὸν τόπον ἐδείκνυ· οὐδὲ γὰρ δυνατὸν ἦν αὐτοῖς οὕτω μαθεῖν· ἀλλὰ κάτω καταβὰς τοῦτο ἐποίει. […] Καὶ οὐχ ἁπλῶς ἐβάδιζεν, ἀλλὰ προῆγεν αὐτοὺς ἕλκων καὶ χειραγωγῶν ἐν ἡμέρᾳ μέσῃ. […] Καὶ σταθεὶς, ἐπὶ τὴν προσκύνησιν ἄγει, οὐχ ἁπλῶς βαρβάρους, ἀλλὰ τοὺς σοφωτέρους παρ’ ἐκείνοις» (Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὑπόμνημα εἰς τὸν ἅγιον Ματθαῖον τὸν Εὐαγγελιστήν, Ὁμιλίαι ΣΤ΄ καὶ Ζ΄). [6] Στὰ Ἑβραϊκά, Βηθλεὲμ (μπέθ – λεχέμ) σημαίνει «Οἶκος τοῦ Ἄρτου». [7] Ἰωάνν. 1:9. [8] Ματθ. 25:36.